Azərbaycanın hər yerində qadınlar demək olar ki, hər gün ərləri, sevgililəri, ataları və ən yaxın kişiləri tərəfindən zorakılığa məruz qalır və ya öldürülmək riski ilə üzləşirlər. Boşanmaq üçün ərizə vermiş və ya boşanmaq istəyən qadınlar zorakılığa ən çox məruz qalan qruplar sırasındadır. Zəhra (ad şərtidir) da o qadınlardan sadəcə biridir… Boşanma davasında heç bir “sübut” olmadığı üçün 3 ildir ərindən boşa bilmir.
Zehra Göyçaylı bir ailənin 2 uşaqlı ən kiçiyi olaraq dünyaya gəlib. Göyçayda doğulub boya-başa çatan Zəhra ancaq ibtidai sinifə qədər dərs deyir. Hazırda rəsmi nikahda olduğu kişi ondan 6 yaş böyükdür. Zəhranın ailəsi deyir ki, bir gün xalası çox xəstədir və ona qulluq etməlidir. Məlum olur ki, ailəsi Zəhranı xalasının evinə “gəlin” kimi baxmaq üçün göndərib. Amma Zehranın bundan xəbəri yoxdur.
‘EVDƏN ÇIXDAN MƏNİM ÜÇÜN ÇOX GEC OLDU…’
“Bibin çox xəstədir, dedilər ona baxmalısan. Hətta “vəziyyəti pisdir, xəstəxanaya aparılıb” dedilər. Evə gəlib bibimi yaxşı görəndə çox təəccübləndim. Belə çıxır ki, qohumlarım, ailəm öz aralarında razılaşıb məni o evə gəlin göndəriblər. Məni öz evimizdən xəstə baxmağa göndərildiyim bibimin oğluna verdilər. Həmin gün mənim bütün həyatımın gedişatını dəyişdi. Evdən çıxanda mənim üçün çox gec idi”.
“Bibim oğluna qardaş deyirdim” deyir Zəhra.Atası təkcə Zəhra ilə deyil, böyük bacısı ilə də 16 yaşlı uşaq ikən ailə həyatı qurub. Zəhra 2004-cü ildə anası və muhtarın razılığı ilə ailə həyatı qurub. İki bacı atalarının qərarı ilə onların razılığı olmadan erkən yaşda istənməyən nikahlara məcbur edilib. Zəhra aylardır evli olduğunun fərqinə belə varmayıb. İş o yerə çatıb ki, 6 ay evli olduğu kişiyə “qardaş” deyib. Çox deyil, bir il sonra Zəhra 14 yaşında ilk körpəsinə hamilə qaldı.
‘
“Birinci körpəmə hamilə olanda dəhşətə gəldim. Sanki yuxuda idim. Aylarla həyat yoldaşıma yalvardım ki, məni evə qaytarsın, amma xahişim yerinə yetirilmədi. Mən özüm uşaq olanda uşağa baxmaq qorxunc idi. Hətta ana südü verəndə də qorxdum. Nə edəcəyimi, necə davranacağımı bilmirdim. Özümü uşağın oyuncaqları ilə oynayanda tapdım”.
‘UŞAQ UŞAĞA BAXA BİLƏRMİ?’
“Mən nə edirəm? Uşaqlıqda həvəsli idim. Bir sözlə, hər şey çox çətin idi. Uşağa hər hansı uşaq baxa bilər, bacı?”
‘İLDƏR ZORAKLIQA MƏRUZ OLMUŞUM, UŞAQ OLDUĞUM ÜÇÜN QORXUDAN DANIŞMIRIM’
Zəhra illərdir evləndiyi kişinin ailəsi ilə Göyçayın kəndlərindən birində yaşayır. Ev işləri və heyvanlara qulluq kimi bir çox ev işləri ilə məşğul olmalıdır. Bütün bunları edərkən arvadının ailəsi tərəfindən işləri lazım olduğu kimi edə bilmədiyi bəhanə ilə dəfələrlə şiddətə və hərəkətlərə məruz qalır. İllərdir davam edən şiddətə qarşı susqunluğunu qoruyan Zəhranın 2 il ara ilə 3 övladı var.
“Nə etdimsə də, həyat yoldaşımın ailəsinə faydalı ola bilmədim. Ən kiçik bir səbəb belə döyülməyimə səbəb olardı. Amma uşaq olduğum üçün qorxumdan danışa bilmirdim. Həyat yoldaşım heç vaxt mənə qayğı göstərməzdi. Amma 3 uşağım dünyaya gələndən sonra həm onlara baxmaq, həm də evin bütün işlərini görmək çətin oldu. Günlərin bir günü bu işin içinə düşdüm və cəsarətimi toplayıb həyat yoldaşıma getmək istədiyimi dedim. Müraciətim dərhal qəbul edilməsə də, bir növ təmin olundu. Evdəki iğtişaşlara görə birtəhər onu getməyə razı saldım”.
“BU VAXTA QƏDƏR ÖZÜMƏ PALTAR ALMAMIŞAM”
Şəhərin mərkəzinə köçməsi ilə Zəhranın bütün insanlarla əlaqəsi bu dəfə kəsilir. Həyat yoldaşı Zəhranın “qısqanclıq” bəhanəsi ilə heç kimlə görüşməsinə icazə vermir. Zəhra uşaqlığından özünə paltar belə almayıb. O, bir dəfə də olsun küçələrdə tək gəzə bilmədiyini belə izah edir:
“Həyat yoldaşım çox qısqanc adam idi. Qorxumdan onun sözlərindən kənara çıxa bilmədim. Hamının dostu var, amma mənim heç vaxt dostum olmayıb, məhəllə anlayışının nə olduğunu bilmirdim. Hətta həyat yoldaşım paltarlarımı seçərdi, mən də geyinməli idim. İndiyə qədər öz istəyimlə heç nə almamışam. Nəyəsə ehtiyacım olanda ona deməliydim. Uşaqlığın, qadınlığın nə olduğunu heç bilmədim. Mən həmişə onun istədiyi kimi yaşamalı idim”.
‘HƏYATINDA BAŞQA QADIN OLDUĞUNU ÖYRƏNDİM’
İllərdir davam edən şiddətdən sonra bir az dincələcəyini düşünən Zehra bu dəfə əri tərəfindən aldadıldığını öyrənir. Zəhra bu vəziyyətdən xəbər tutanda əri evdən çıxır və aylarla evə gəlmir.
‘UŞAQLARIMLA AYLARLA YERƏ SƏRDİYİMİZ YORĞANIN ÜSTÜNDƏ YATDIQ’
“Bir gün uşağımın ev tapşırığı üçün ondan telefon istədim. Sonra gördüm ki, zənglər zamanı eyni qadına dəfələrlə zəng vurur” deyən Zəhra və davam edir: “Səhəri gün bunu ona desəm, bir daha evə gəlmədi. Həmin qadınla başqa şəhərə köçdü. Birdən 3 uşağımla tək qaldım. Uşaqlığımdan bəri heç vaxt tək olmamışam. 2 aya yaxın öz evimizdə qaldım. Sonra ev təmizliyinə gedib pula qənaət etdim. Sonra ev aldım. Böyük oğlum bir az böyüdüyü üçün mənə işləyib kömək edirdi. Ona görə də oğlum oxuya bilmirdi. O da mənim kiçik yaşlarımda yaşadığım çətin həyatı öyrənməli idi. Saxladığımız evdə aylarla yerə sərdiyimiz yorğanın üstündə yerdə uşaqlarımla yatdıq. Çətin idi, amma həyatımızı davam etdirməli oldum. Övladlarım üçün heç vaxt imtina etməmişəm”.
‘BİZİMLƏ YAŞAYACAQSINIZ!’
Evdən çıxan Zəhranın əri aylar sonra ona zəng edərək “Sən də bizimlə yaşayacaqsan. İstəməsən də eşşək kimi edəcəksən”. Bunu qəbul etməyəcəyini deyəndə ərinin təhdidlərinə məruz qalır. Daha sonra Zəhra boşanmaq üçün məhkəməyə müraciət edir. Bunun üzərinə həyat yoldaşı qəbul etmədiyini belə izah edir:
“Başından keçənlər kifayət etmədiyi üçün məni eyni evdə qalmağa məcbur etdilər. Üstəlik, birlikdə yaşadığı qadın hamilədir. Qəbul etməyəcəyimi deyəndə boşanmayacağını dedi. Böyük oğluma zəng edib yalvardı. Deyəsən hələ də məni sevir. heç qəbul etmədim. İllərdir həyatımı məhv etdi. Orada özünə ailə qurub və məndən əl çəkmir. Mən ondan heç nə istəmirəm, nə qədər ki, o, məni tək qoyub”.
‘MƏHKƏMƏYƏ GEDƏN YOLLARDA MÜBARİZƏ ETDİM, ALIŞA BİLMİRƏM’
Zəhranın boşanma işi açmasından 3 il keçsə də, boşanma işi hələ də yekunlaşmayıb. Hakim Zəhradan dediklərini sübut edən “dəlil” istəyir. Uşaq vaxtı tərk etdiyi kəndə qayıtmaq istəməyən Zəhra qadının və ərinin sağ olduğunu sübut edəcək heç bir sübut təqdim edə bilmir.
“İllərdir ki, məhkəmə yollarını aşındırmışam, amma boşana bilmirəm. Mənə qətimkan tədbiri seçildi, amma o, zəng etməyə davam etdi. O, məhkəmələrin heç birində iştirak etməyib. Məhkəmə məndən foto və ya səs yazısı istəyir. Mən həqiqətən bunu necə edəcəyimi bilmirəm”.
“HÖKUMƏT MƏNƏ DEYİL, ONA SAHİB ÇIXIR”
“Onun boşanması üçün mənim başıma böyük şeylər lazımdırmı? Hətta dövlət onun qayğısına qalır, mənim yox. Yekun məhkəmədə iştirak etməyəndə ona zəng edib dedim ki, bu işgəncədən keçməsin. Bir daha məndən boşanmayacağını söylədi. Ümidim tükənməyə başladı”.
“Mənim yeganə ümidim qadınların mənə qayğı göstərməsidir”
“İndi yeganə ümidim qadınların mənə qayğı göstərmələridir. Xahiş edirəm, bu adamdan tamamilə xilas olmaq istəyirəm. Məktəbə getmədiyim üçün özümü necə aparacağımı bilmirəm. Qadınların mənə kömək etməsini istəyirəm”.
Təmizlik işçisi olan Zəhra pandemiya şərtləri səbəbindən çox çətin günlər keçirir. Normalda mütəmadi olaraq təmizləməyə getdiyi evlər artıq epidemiya səbəbilə çağırılmır. İndi oğlu restoranda yemək biznesi ilə məşğul olub və qazandığı pulla dolanır. O, olmasaydı, bu prosesdə ac qalacaqlarını bildirir.
‘UŞAQLARINIZI UŞAQ YAŞINDA EVLƏMƏYİN, BUNU ETMƏYİN’
Ailələrə övladlarını gənc yaşda ərə verməmələrini söyləyən Zəhra sözlərini belə yekunlaşdırır: “Gənc yaşda ailə qurmaq həyatınızın dağılması deməkdir. Ailələr heç vaxt övladlarını öldürməməlidirlər. Heç bir uşaq bu psixologiyanı yaşamamalıdır. Yaşadıqlarımı xatırlamaq belə istəmədiyim günləri heç kim yaşamamalıdır. Övladlarınıza bunu etməyin”.