Korona virus pandemiyasına qarşı mübarizə bütün dünyada sürətlə davam edir. Milyonlarla insanı həm psixoloji, həm də fiziki və iqtisadi təsirləri ilə əhatə edən epidemiyanın tam olaraq nə vaxt bitəcəyi hələ məlum deyil.
Araşdırmalara görə, qeyri-müəyyənlik xəstələnməklə yanaşı psixologiyaya da mənfi təsir göstərir. Xüsusilə 18-30 yaş arası gənclər arasında epidemiyanın təsiri ilə ağır depressiya, anksiyete pozuqluğu, uyğunlaşma pozuqluğu, özünə zərər vermə və maddə istifadəsi kimi təsirlərdə ciddi artım müşahidə olunur.
Kaliforniya Universitetində aparılan bir araşdırma, gənclərin pandemiyadan əvvəllər düşünüldüyündən daha çox təsirləndiyini ortaya qoydu. Pandemiyadan əvvəl və pandemiya zamanı universitet tələbələri ilə aparılan bu araşdırmanın yaxınlarda dərc edilmiş nəticələrinə görə, son 1 ildə gənc əhali arasında depressiya nisbəti 32%-dən 61%-ə yüksəlib.
Psixoterapevt Lalə Hüseynova əhalinin böyük bir hissəsinin anksiyete pozğunluğundan əziyyət çəkdiyinə və araşdırmanın nəticələrinə görə epidemiyadan ən çox gənclərin təsirləndiyinə diqqət çəkdi:
“Biz psixoloqlar olaraq 1 ilə yaxındır ki, müştərilərin sayında nəzərəçarpacaq artım müşahidə edirik. Lakin 1 ilin bitməsi ilə əlaqədar araşdırma xəstəxanaları və universitetlər əhalinin narahatlıq və depressiyanın harada olduğunu müəyyən etmək üçün öz açıqlamalarını dərc ediblər. Bu yazılara görə, əhali arasında gənclərdə təşviş və depressiya var.20 faizdən 60 faizə, 14 faizdən 44 faizə qədər artım tempi təxminən 2 dəfədir.Bu, gənclər arasında təşviş və depressiyaya meylin olduğunu göstərir. insanlar.Təbii ki, pandemiya dövrü hələ də davam edir, qeyri-müəyyənlik davam edir, ona görə də gənclər bu prosesin içindədir.digər əhaliyə nisbətən ən çox təsirlənən qruplar sırasındadır. Mütəxəssislər deyirlər ki, xəstəlik narahatlığı və qeyri-müəyyənlik, ucqar məktəblər, dostlarla sosial ünsiyyətin kəsilməsi, ad günü şənlikləri, məzunlar kimi şənliklərin keçirilməməsi ciddi emosional və inkişaf problemləri yaradır.
Distant təhsil və daha az hərəkət səbəbiylə pozulan yuxu rejimi də bu prosesin daha çətin olmasına səbəb ola bilər.
Lalə Hüseynova “Depressiya və narahatlıqdan əlavə, son zamanlar ən çox eşitdiyim mövzulardan biri də yuxusuzluqdur. Gənclər televiziya ekranı qarşısında çox vaxt keçirməyə başlayıblar. Beyinləri də belə olmağa başlayıb. çox ciddi bir daş.Xüsusilə də narahatlığa və depressiyaya meyllidirlərsə yuxusuzluq çox ciddi problemdir.Problem halına gəlməyə başladı.Yuxusuzluq dedikdə yatmamağı nəzərdə tutmuram,amma bu kimi çox problemlərdən danışırıq. gecələr kifayət qədər yata bilməmək, səhər yuxuya getmək, kifayət qədər yuxuya getmədiyi üçün sabahkı günün məsuliyyətlərini arxada qoymaq, dərslərə ara vermək kimi.”Saatını televizora və ya televizora baxmadan keçirməlisən. ekran, sevdikləri başqa hansı fəaliyyət olursa olsun, rəsm çəkə bilər.Musiqi dinləmək.Amma ekrana baxmadan.Yazmaq və hətta ailə ilə danışmaq.Bu prosesin komanda olaraq necə idarə olunacağını birlikdə müəyyən etmək çox düzgün olardı, ” o deyir.
Araşdırmalara görə, qeyri-müəyyənliyin hökm sürdüyü epidemiya dövründə gəncləri ən çox özlərinin və yaxınlarının xəstəliyi və ölümü narahat edir. Eyni zamanda iş həyatına davam etmək, məktəbi bitirmək, çörəkpulu qazanmaq və özlərini xəstəlikdən qorumaq istəyirlər. Evdə sərf olunan vaxtın artması və buna paralel olaraq ekran qarşısındakı vaxtın artması yuxu pozğunluğu və narahatlıq kimi problemləri də gətirir.
Foto: Google
Lalə Hüseynova əlavə edir ki, “Bir ildən artıqdır ki, pandemiya prosesindəyik və bu proseslə biz evdən işləmə modelinə keçdik. Evdən işləmə modeli bizi məşğul olduğumuz müddətdə prosesin gec saatlarına qədər davam etdirə bilər. Lakin biz gec oyanırıq və yuxu rejimimizdə mənfi dəyişikliklər olur”.
Pandemiya prosesindəki sosial məhdudiyyətlər bizi evdə qalmağa, televizora, sosial mediaya və internetə daha çox baxmağa sövq etməyə başladığı üçün əhvalımızdan olan bu narahatlıq günü-gündən artır.
Qeyri-kommersiya təşkilatı FAIR Health tərəfindən aparılan başqa bir araşdırmada tədqiqatçılar 13-18 və 19-22 yaş arası iki fərqli qrupa baxdılar. Sığorta şirkətləri ilə paralel aparılan araşdırmaların nəticələrinə görə, 2019-cu illə müqayisədə gənclər arasında psixoloji dəstək üçün müraciətlərdə xeyli artım var.
Psixoloji yardım istəyən gənclərin sayında artım olduğunu psixoterapevt Lalə Hüseynova da təsdiqləyir.
“2020-ci ildən etibarən tibbi sığortadan istifadə edərək məsləhətə gəlmək istəyən gənc əhalinin sayında nəzərəçarpacaq artım müşahidə olunur, bir tərəfdən belə bir fürsətə malik olduğu üçün sevinən gənclər, digər tərəfdən müxtəlif xidmətlər axtarırlar. Bu prosesin nə qədər davam edəcəyi və nə ediləcəyi ilə bağlı həllər.”
Epidemiyadan sonra normal həyata qayıtmaq barədə təkcə gənclər arasında deyil, cəmiyyətin böyük bir hissəsində pessimist baxış adi haldır. Bununla belə, mütəxəssislər bu fikirdədirlər ki, özünü pis hiss edən hər bir insana depressiya diaqnozu qoyulması son dərəcə yanlış olardı.
Lalə Hüseynova , “Öz diaqnostika kitabçamıza baxdığımızda hər şeyə alışmağın 6 ay çəkdiyinə inanırıq və bu 6 ayda depressiya, narahatlıq, əsəbilik və bədbəxtliyin normal olduğuna inanırıq. Biz adətən 6 ay gözləyirik. diaqnoz qoyulmalıdır. Ona görə də bu 1 illik pandemiyanın bu qədər uzun sürməsi və hətta davam etməsi, işlədiyimiz gənc və ya yetkin müştərilərə depressiya və narahatlıq diaqnozu qoyulmasına səbəb olur.”